ΑΘΗΝΑ. Ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού φαίνεται πως είναι η δραστική ουσία κολχικίνη, όπως έδειξαν τα αποτελέσματα της ελληνικής κλινικής έρευνας GRECCO-19 τα οποία παρουσιάστηκαν νωρίτερα σήμερα. Η πολυάριθμη επιστημονική ομάδα (που αποτελείται από Ελληνες και ξένους καταξιωμένους επιστήμονες) υπό τον καθηγητή Σπυρίδωνα Δευτεραίο διερεύνησε τη δυνατότητα που έχει η κολχικίνη (ένα παλαιό, δοκιμασμένο και σημειωτέον πάμφθηνο φάρμακο) να προλαμβάνει τις σοβαρές βλάβες στην καρδιά και στους πνεύμονες ασθενών που έχουν νοσήσει από τον κορωνοϊό και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Για τα αποτελέσματα της έρευνας μίλησε στον «Ε.Κ.» ο καθηγητής κ. Δευτεραίος. Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:
«Εθνικός Κήρυξ»: Ποιο είναι το κεντρικό εύρημά σας;
Δρ Σπυρίδων Δευτεραίος: Μελετήσαμε συνολικά 105 ασθενείς που νοσηλεύτηκαν λόγω Covid-19. Οι ασθενείς που έλαβαν κολχικίνη παρουσίασαν λιγότερο συχνά επιδείνωση κατά δύο κλινικές κατηγορίες στην κλίμακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε σχέση με την ομάδα που δεν έλαβε (1,8% έναντι 14%). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η διασωλήνωση (η μεγάλη αναπνευστική ανεπάρκεια δηλαδή) ήταν λιγότερο πιθανή στους ασθενείς που έλαβαν κολχικίνη.
«Ε.Κ.»: Τι άλλα ευρήματα είχατε;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Παρατηρήσαμε χαμηλότερα επίπεδα μέγιστης τιμής βιοδεικτών θρομβώσεως στην ομάδα της κολχικίνης. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει γενικότερες αντιθρομβωτικές δράσεις της κολχικίνης. Σημειώνεται ότι τα μέχρι τώρα δεδομένα από άλλες μελέτες έχουν αναδείξει τέτοιους βιοδείκτες ως παράγοντες αρνητικής έκβασης για ασθενείς με Covid-19. «Ε.Κ.»: Υπήρχαν ανεπιθύμητες ενέργειες από το φάρμακο και πόσο σοβαρές;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες που κατεγράφησαν ήταν εκ του γαστρεντερικού συστήματος (κυρίως διάρροια – αναστρέφεται με μείωση δόσης ή διακοπή του φαρμάκου), όπως είναι γνωστό και αναμενόμενο για την κολχικίνη. Τίποτα σοβαρό ή ανησυχητικό.
«Ε.Κ.»: Τι είδους φάρμακο είναι η κολχικίνη;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Η κολχικίνη είναι παλαιό, δοκιμασμένο, αντιφλεγμονώδες φάρμακο το οποίο χορηγείται σε νοσήματα όπως η ουρική αρθρίτιδα, ο οικογενής μεσογειακός πυρετός και η περικαρδίτιδα κ.ά.
«Ε.Κ.»: Εχει χρησιμότητα σε καρδιακές παθήσεις;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Τα τελευταία χρόνια είναι αντικείμενο μελέτης η δράση της στο καρδιαγγειακό σύστημα με θετικά αποτελέσματα. Η κλασική της ένδειξη είναι η περικαρδίτιδα, ωστόσο μπορεί να γίνει χορήγηση και σε άλλες καταστάσεις, όπως για την περίοδο μετά από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (προς το παρόν, στο πλαίσιο ερευνητικών πρωτοκόλλων).
«Ε.Κ.»: Εχετε κάνει άλλες μελέτες με την κολχικίνη;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Την τελευταία δεκαετία η επιστημονική μας ομάδα έχει διενεργήσει σειρά μελετών σχετικά με την επίδραση της χορήγησης κολχικίνης στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, για την αποτροπή της επαναστένωσης των στεντ, επί καρδιακής ανεπάρκειας και μετά από επεμβάσεις κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής.
«Ε.Κ.»: Πώς σκεφτήκατε να τη χρησιμοποιήσετε στον Covid-19;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Καθώς προέκυπταν τα πρώτα δεδομένα σχετικά με τη νόσο Covid-19, έγινε γρήγορα κατανοητός ο αρνητικός ρόλος της υπέρμετρης φλεγμονώδους απόκρισης του οργανισμού στον εισβολέα (o ιός που σήμερα ονομάζεται SARS-CoV-2) και μάλιστα σε πολυσυστηματικό επίπεδο – δηλαδή επηρεάζοντας πολλά όργανα, του μυοκαρδίου συμπεριλαμβανομένου. Η πολύχρονη εμπειρία μας με την κολχικίνη, η ασφάλειά της, αλλά και οι θεραπευτικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες μας οδήγησαν στη σκέψη να την χρησιμοποιήσουμε για να θωρακίσουμε τον οργανισμό από τις παράπλευρες (αρνητικές) φλεγμονώδεις επιδράσεις που δημιουργούνται κατά τη νόσο Covid-19.
«Ε.Κ.»: Πόσα κέντρα έλαβαν μέρος τη μελέτη;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Η αρχική σύλληψη της μελέτης GRECCO-19 ήταν ελληνική, αλλά η πλήρης ανάπτυξη του πρωτοκόλλου, η ανάλυση και δημοσίευση των αποτελεσμάτων έγινε με συνεργασία επιστημόνων από την Ελλάδα, την Ιταλία (Humanitas Clinical and Research Hospital), την Ισπανία (Hospital Universitario y Politécnico La Fe, Valencia) και τις Η.Π.Α. (Yale University, Icahn School of Medicine at Mount Sinai) – συμπεριλαμβανομένων Ελλήνων Επιστημόνων της Διασποράς. Αρχικός σκοπός ήταν να ενταχθούν ασθενείς σε όλες αυτές τις χώρες, αλλά λόγω του αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου για τις κλινικές μελέτες και το σύντομο χρονικό ορίζοντα, τελικά αυτό έγινε εφικτό μόνο στην Ελλάδα. Ενεργοποιήθηκαν 16 κέντρα στη χώρα σε νοσοκομεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Καστοριάς, της Πτολεμαΐδας, της Κοζάνης, της Αλεξανδρούπολης, των Ιωαννίνων και της Πάτρας.
«Ε.Κ.»: Εχετε συνεργαστεί στο παρελθόν με αυτό το μεγάλο δίκτυο ερευνητών; Είναι σύνηθες να συμμετέχουν κέντρα εκτός των μεγάλων πόλεων σε επιστημονικές μελέτες;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Το δίκτυο ερευνητών της μελέτης GRECCO-19 δεν προϋπήρχε. Η συμμετοχή κέντρων στην ευρύτερη επικράτεια δεν είναι συνηθισμένη, καθώς συνήθως οι κλινικές μελέτες διεξάγονται στα πανεπιστημιακά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, πέραν των Πανεπιστημιακών Κλινικών, η συμβολή των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, και ιδίως της επαρχίας ήταν σημαντική. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τις εταιρείες ΕΛΠΕΝ, Acarpia, Karian και Νοσοκομειακή Γραμμή, οι οποίες στήριξαν εμπράκτως τις ερευνητικές μας προσπάθειες καλύπτοντας το κόστος διεξαγωγής της μελέτης.
«Ε.Κ.»: Τι έχετε να πείτε προς τους ασθενείς που δέχθηκαν και συμμετείχαν στη μελέτη;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Ως ιατροί γνωρίζαμε ότι η κολχικίνη έχει ένα πολύ καλό προφίλ ασφάλειας. Συνεπώς αν μη τι άλλο οι κίνδυνοι από τη συμμετοχή σε αυτή την κλινική μελέτη ήταν μικροί. Ωστόσο, ο ιός αυτός ήταν (και παραμένει) νέος και υπήρχε μια γενικευμένη ανασφάλεια. Συνεπώς η απόφασή τους να συμφωνήσουν να ενταχθούν σε μία κλινική μελέτη δεν είναι τόσο απλή. Επομένως θα έλεγα ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Η συμμετοχή τους έδωσε μια καινούργια διάσταση στην αντιμετώπιση του Ιού. Αλλωστε, γενικά μιλώντας, οτιδήποτε «γνωρίζουμε» στη θεραπευτική προέρχεται κυρίως από προηγούμενες μελέτες στις οποίες συμμετείχαν ασθενείς από διάφορα μέρη του κόσμου και στους ασθενείς που είχαν συμμετάσχει σε αυτές οφείλουμε ευγνωμοσύνη και οι γιατροί αλλά και οι τωρινοί ασθενείς!
«Ε.Κ.»: Πώς μπορεί πρακτικά να χρησιμοποιηθεί αυτό το απλό, παλαιό και γνωστό φάρμακο επί Covid-19; Θα μας είναι χρήσιμο εάν έρθει 2ο κύμα;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Εμείς εξετάσαμε τη χορήγηση κολχικίνης σε ασθενείς με νόσο Covid-19 η οποία απαιτούσε νοσηλεία. Δηλαδή νόσο τουλάχιστον μέτριας βαρύτητας. Τα ευρήματα της δικής μας μελέτης, καθώς και πολλών άλλων που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή θα πρέπει να συνυπολογισθούν για να ληφθούν οριστικές αποφάσεις. Η ιατρική βασισμένη σε αποδείξεις είναι μία επίπονη και μακρά διεργασία που θυμίζει μαραθώνιο. Η ένταξη της κολχικίνης στα θεραπευτικά πρωτόκολλα θα κριθεί από τις κατά τόπους αρχές. Πάντως, σας θυμίζω ότι στο πρώτο κύμα εντάχθηκαν στα θεραπευτικά πρωτόκολλα φάρμακα για τα οποία δεν υπήρχε κανένα δεδομένο από τυχαιοποιημένες μελέτες.
«Ε.Κ.»: Διεξάγονται άλλες μελέτες για την κολχικίνη στον Covid-19 και σε τι διαφέρουν;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Αυτή τη στιγμή έχουν ανακοινωθεί περισσότερες από 14 μελέτες σχετικά με τη χορήγηση κολχικίνης σε ασθενείς με Covid-19 παγκοσμίως. Αρκετές έχουν αντίστοιχη δυναμική μεγέθους, αλλά αναμένονται και άλλες με πολύ μεγαλύτερο αριθμό ασθενών και παραπλήσια καταληκτικά σημεία και πληθυσμούς με τη δική μας. Αλλες αναφέρονται σε ασθενείς που νοσούν ελαφρά και άλλες σε πρόληψη. Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα αποτελέσματά τους.
«Ε.Κ.»: Ακούσαμε προ ημερών ότι μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης υποδεικνύει χορήγηση κορτιζόνης (δεξαμεθαζόνης για την ακρίβεια); Δρα παρόμοια; Συνδυάζεται ίσως με την κολχικίνη, θεωρητικά μιλώντας;
Δρ Σ. Δευτεραίος: Η κύρια οδός δράσης είναι κοινή: η αντιμετώπιση της φλεγμονής. Οπότε τα αποτελέσματα είναι γενικά αλληλο-υποστηριζόμενα. Η δεξαμεθαζόνη δοκιμάστηκε σε ένα πληθυσμό ο οποίος νοσούσε βαρύτερα από τον πληθυσμό που μελετήσαμε στην GRECCO-19.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Σπυρίδων Δευτεραίος γεννήθηκε στην Κεφαλονιά, αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ειδικεύτηκε στην Καρδιολογία και υπηρέτησε μέχρι τον βαθμό του Διευθυντή στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς». Παράλληλα μετεκπαιδεύτηκε στο Columbus Hospital (Μιλάνο της Ιταλίας) και στο Πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ όπου επίσης υπηρέτησε ως Adj. Asst. Professor. Σήμερα είναι τακτικός Καθηγητής Καρδιολογίας στην Β’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική (Νοσοκομείο «Αττικόν») του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
24/6/20
